در نگاه اسلامی، آزادی در چارچوب عدالت و عدم ظلم تعریف می‌شود
به گزارش مرکز رسانه پژوهشکده شورای نگهبان، محمدجواد لاریجانی، رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی در اولین پیش نشست همایش بین المللی حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای که با عنوان «نسبت سنجی حقوق ملت و آزادی‌های مشروع با عدالت» در پژوهشکده شورای نگهبان برگزار شد با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی یک تجربه اجتماعی پویا و در حال تحول است افزود: جمهوری اسلامی، نه یک پروژه تکمیل‌شده، بلکه یک پدیده در حال جریان است که رشد و تطور دارد.
وی خاطرنشان کرد: پس از انقلاب اسلامی، ملت ایران تصمیم گرفتند نظمی مدنی و سیاسی مبتنی بر عقلانیت اسلامی و مکتب اهل‌بیت (ع) را در چارچوب دموکراسی نمایندگی ایجاد کنند. این تجربه در بسترهای واقعی اجتماعی و سیاسی شکل گرفته و این شرایط بر روند تحول آن تأثیرگذار بوده است.
رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی در ادامه به برخی دیدگاه‌های مطرح‌شده درباره امکان‌پذیری نظام اسلامی در اوایل انقلاب اشاره کرد و گفت: برخی از ابتدای انقلاب معتقد بودند که اسلام دینی مندرس است و توانایی ایجاد یک نظم اجتماعی مدرن را ندارد. برخی دیگر باور داشتند که دین تنها در حوزه خصوصی کاربرد دارد و نباید مبنای زندگی مدنی باشد. گروه سومی نیز بودند که اسلام را توانمند می‌دانستند اما تحقق آن را در عرصه سیاسی دشوار می‌پنداشتند.
لاریجانی با اشاره به پاسخ امام به سه دیدگاه اضافه کرد: امام اندراس اسلام را رد کردند و این مثال را زدند که دموکراسی از زمان افلاطون و قبل اسلام بوده است و الان در حال اجراست. لذا قدیمی بودن دلیل بر مندرس بودن نیست و مکتب اسلام پویا و فعال است. درباره گروه دوم نیز هابرماس میگوید مسیحیت را با استفاده از کلیسا سمت خصوصی سازی بردیم تا دین را خصوصی سازی کنیم. در دیدگاه گروه سوم هم امام هیمنه‌ای را شکستند و تحقق آن را ممکن دانستند. ایشان گفتند که تمدن غربی نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد و نباید بترسیم.
وی همچنین به نقش حکومت در این چارچوب فکری اشاره کرد و گفت: پس از تعیین محدوده‌های آزادی فردی، حکومت به‌عنوان نهادی برای محافظت از این آزادی‌ها شکل می‌گیرد. در اینجا، مفهوم امنیت ملی به‌عنوان محور اصلی حکومت مطرح می‌شود. به همین دلیل، در مواقع بحران، مانند حملات تروریستی، قوانین مربوط به حقوق فردی تغییر می‌کنند، همان‌طور که پس از حملات ۱۱ سپتامبر، محدودیت‌های جدیدی در قوانین آمریکا و انگلیس وضع شد.
رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی در ادامه به ارتباط تمدن غرب با خشونت پرداخت و گفت: تمدن غربی به دلیل امنیت‌محور بودن، رابطه‌ای پیچیده با خشونت دارد. این امر نه‌تنها در سیاست داخلی، بلکه در رفتارهای بین‌المللی آن نیز مشهود است. نمونه آن، توجیه جنایات رژیم صهیونیستی در جنگ غزه به بهانه دفاع از امنیت است.
لاریجانی در بخشی دیگر با اشاره به دیدگاه فارابی گفت: حق زمانی که به وجود استناد پیدا کند، واجب‌الوجود است و سایر موجودات نمی‌توانند برای آن استناد وجودی بیاورند. اما وقتی حق به گفتار یا فعل استناد یابد، مفاهیم صدق و عدالت مطرح می‌شوند.
وی همچنین دیدگاه شیخ انصاری را درباره عدالت تشریح کرد و افزود: شیخ انصاری معتقد است که عدالت فرع بر ظلم است، به این معنا که عدالت در تقابل با ظلم معنا پیدا می‌کند.
رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی با بررسی مفهوم ظلم، آن را به دسته‌های مختلفی از جمله ظلم به خود، خانواده، دیگران، دین و خدا تقسیم کرد و تأکید کرد: عدالت در مقابل هر یک از این موارد مطرح می‌شود.
وی همچنین تفاوت نگاه اسلام و غرب به آزادی را مورد بررسی قرار داد و گفت: در فرهنگ غربی، افراد در بسیاری از موارد آزادی مطلق دارند، در حالی که در نگاه اسلامی، آزادی در چارچوب عدالت و عدم ظلم تعریف می‌شود.
لاریجانی همچنین به چالش‌های جمهوری اسلامی در اجرای احکام اسلامی اشاره کرد و با ذکر خاطره‌ای از حضرت امام خمینی (ره) گفت: برخی پیشنهاد می‌دادند که اجرای برخی احکام اسلامی را به تعویق بیندازیم، اما امام خمینی(ره) تأکید داشتند که قوانین اسلامی باید اجرا شوند.
وی در پایان بر ضرورت حل مسائل کشور توسط خود ایرانیان تأکید کرد و گفت: باید مسائل خود را خودمان حل کنیم و منتظر راه‌حل‌های دیگران نباشیم.