بررسی چالش‌ها و آینده نظام بین‌المللی حقوق بشر توسط استاد دانشگاه دورهام
به گزارش مرکز رسانه پژوهشکده شورای نگهبان، پروفسور آناشری پیلِی، استاد حقوق دانشگاه دورهام در وبینار تخصصی «حقوق بشر در تئوری و عمل» که در ۲۴ تیر به همت پژوهشکدۀ شورای نگهبان برگزار شد، با اشاره به نقش محوری سازمان ملل متحد در شکل‌گیری حقوق بشر مدرن، اعلامیۀ جهانی حقوق بشر (۱۹۴۸) را نقطه عطفی دانست که حقوق بشر را «جدانشدنی، درهم‌تنیده و به‌هم‌وابسته» تعریف کرده است.
با این حال، وی خاطرنشان کرد که تحقق این حقوق همواره با چالش‌هایی همراه بوده است: «اگر حقوق بشر جدانشدنی است، چرا با دو پیمان مجزا (میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) مواجه هستیم؟ پاسخ در اختلافات دوران جنگ سرد نهفته است. غرب بر حقوق مدنی و سیاسی تأکید داشت، در حالی که بلوک شرق حقوق اقتصادی و اجتماعی را اولویت می‌دانست».
استاد حقوق دانشگاه دورهام افزود این دوگانگی تا امروز نیز تأثیرگذار بوده است: «در عمل، حقوق مدنی و سیاسی همواره جایگاه برجسته‌تری داشته‌اند، حال آنکه از نظر تئوری، همه حقوق بشر برابرند».
پروفسور پیلی به تفاوت در ماهیت اجرای این حقوق اشاره کرد و توضیح داد: «حقوق اقتصادی و اجتماعی به‌دلیل هزینه‌بر بودن، به صورت تدریجی و متناسب با منابع دولتی اجرا می‌شوند، در حالی که حقوق مدنی و سیاسی معمولاً نیازمند هزینه‌گذاری کلان نیستند».
وی همچنین به ضعف ساختاری نظام بین‌المللی پرداخت: «هیچ دادگاه جهانی برای حقوق بشر وجود ندارد. اجرای این حقوق عمدتاً به سازوکارهای داخلی کشورها وابسته است، چرا که نظام بین‌الملل بر رضایت دولت‌ها استوار است».
با وجود این چالش‌ها، پیلی از روندهای امیدوارکننده سخن گفت: «امروز شاهد توسعه پایین‌به‌بالای حقوق بشر هستیم. زبان حقوق بشر در جنبش‌های اجتماعی، شبکه‌های فعالان، جوامع محلی و حتی نهادهای مذهبی نفوذ کرده است».
وی به ظهور رویکردهای جهان سومی به حقوق بین‌الملل (TWAIL) اشاره کرد و گفت: «نویسندگان و حقوقدانان از جهان جنوب در حال بازتعریف حقوق بشر با توجه به چالش‌های خاص جوامع خود هستند، به‌ویژه در مقابله با تهدیدات اقتصادی ـ اجتماعی علیه کرامت انسانی».
در پایان، پروفسور پیلی پرسش کلیدی را مطرح کرد: «آیا شاهد افول حقوق بشر هستیم یا بازآفرینی آن؟» وی تأکید کرد که تحولات کنونی نشان‌دهندۀ پویایی این حوزه است و آینده آن به تعامل دولت‌ها، نهادهای بین‌المللی و جامعه مدنی بستگی دارد.
ین وبینار با حضور اساتید، دانشجویان و فعالان حقوق بشر داخلی و خارجی برگزار شد و بحث‌های مطلوبی را درباره آیندۀ حقوق بشر در جهان امروز برانگیخت.