تصمیم‌سازی علمی مقدمه واجب حکمرانی خردمندانه
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان عالی‌ترین سند حقوقی کشور بر پایه اصول عدالت، عقلانیت، و بهره‌گیری از دانش و علم برای تحقق اهداف خود مسیر حکمرانی خردمندانه را پیش‌بینی نموده است. در راستای تحقق اهداف عالی و میانی مقرر در قانون اساسی از جمله عدالت، استقلال، همبستگی ملی و رشد دادن انسان در حرکت به سوی نظام الهی، ساختارها و نهادهای اساسی مکلف به اتخاذ تصمیمات در شرایط گوناگون می‌باشند. تصمیماتی که در صورت ابتنای بر ظرفیت‌های علمی و کارشناسی و در نظر گرفتن شرایط و اقتضائات، موجب رشد و تعالی نظام سیاسی می‌گردد و در غیر این‌صورت موجب اختلال در حرکت نظام سیاسی شده و در نتیجه به ناکارآمدی، هدررفت منابع و عدم تحقق اهداف کلان مذکور در قانون اساسی منجر خواهد شد. از این رو، تصمیم‌گیری در مواجهه با این چالش‌های پیچیده حکمرانی امروز در ابعاد گوناگون اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و فرهنگی؛ نیازمند تکیه بر روش‌های علمی و تحلیل‌های دقیق است. در همین راستا است که تصمیم‌سازی علمی به‌عنوان رویکردی مبتنی بر داده‌ها و تحلیل‌های دقیق و موضوع‌شناسی درست، نقش کلیدی در تحقق حکمرانی خردمندانه ایفا می‌کند. این امر نشانگر تأثیر و نقش راهبردی نهادهای پژوهشیِ تصمیم‌ساز در نهادینه‌سازی تصمیم‌سازی علمی و تطابق سیاست‌گذاری‌ها با قانون اساسی است.
پژوهشکده‌ی شورای نگهبان به‌عنوان بازوی پژوهشی و کارشناسی شورای نگهبان در راستای ایفای نقش تصمیم‌سازی برای این نهاد در انجام وظایف مذکور در قانون اساسی به‌ویژه بررسی مصوبات مجلس شورای اسلامی از حیث عدم مغایرت با موازین اسلامی و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران طراحی و تأسیس شده است. در این راستا یکی از وظایف ذاتی پژوهشکده به پشتیبانی کارشناسی از جلسات شورای نگهبان در فرآیند بررسی مصوبات مجلس اختصاص یافته است که مبتنی بر آن پژوهشکده با فراهم‌سازی مبانی علمی و ارائه تحلیل‌های مبتنی بر داده، بستری مناسب برای تصمیم‌گیری شورای نگهبان فراهم می‌کند.
فرآیند بررسی مصوبات مجلس شورای اسلامی در پژوهشکده شورای نگهبان از دو حیث بررسی کارشناسی عدم مغایرت با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و موضوع‌شناسی مصوبات صورت می‌گیرد. در این خصوص همزمان با فرآیند تصویب مصوبه در مجلس شورای اسلامی بررسی‌های کارشناسی در قالب برگزاری جلسات تخصصی با نهادهای مربوطه، ذینفعان، طراحان طرح یا لایحه آغاز می‌گردد. در این فرآیند رویکردهای گوناگون نسبت به مصوبات مورد مطالعه قرار می‌گیرد؛ موضوع‌شناسی ابعاد تخصصی یک مصوبه انجام می‌شود؛ رویه‌های شورای نگهبان در طول بیش از چهار دهه گذشته در موضوعات مرتبط با مصوبه ارزیابی می‌شود و در نهایت گزارشی در قالب دو بخش کلیات و جزییات که شامل نکات تحلیل کلی مصوبه و تحلیل ماده به ماده می‌باشد، در اختیار اعضای شورای نگهبان قرار می‌گیرد تا تصمیمات این نهاد مبتنی بر کارشناسی‌های پیشین و با توجه به تمام ابعاد موضوع صورت پذیرد.
مبتنی بر آنچه بیان گردید شورای نگهبان با شناخت نقش عمیق و تاثیرگذار نهاد علمی تصمیم ساز و با بهره‌گیری از این ظرفیت در مسیر تعالی حکمرانی به سمت حکمرانی خردمندانه حرکت نموده است. برای نمونه بیش از دو هزار صفحه گزارش در حوزه بررسی مصوبات مجلس در سال ۱۴۰۲ نشانگر اهتمام این نهاد به ضرورت کار کارشناسی در حوزه تصمیم سازی است.