رویههای شورای نگهبان
کتاب «رویههای شورای نگهبان» مجموعهای از مقالات پژوهشی است که به بررسی عمیق نقش، عملکرد و آرای شورای نگهبان در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران میپردازد. این اثر با تأکید بر جنبههای فقهی، حقوقی و اقتصادی، تلاش دارد تا جایگاه شورای نگهبان را در حوزه نظارت بر قوانین، تطبیق مصوبات با شرع و قانون اساسی، و تفسیر اصول حقوقی بررسی کند.
یکی از موضوعات کلیدی این مجموعه، جایگاه التزام به رویه در نظارت بر قانون اساسی در ایران و جهان است که ابعاد نظری و تطبیقی آن مورد بحث قرار گرفته است. مقالات دیگر به تحلیل تضمینات حق دادخواهی در نظام جمهوری اسلامی ایران با استناد به آرای شورای نگهبان و بررسی نسبت میان صلاحیت عام قانونگذاری مجلس و فرماندهی کل نیروهای مسلح پرداختهاند. نظارت اساسی بر معاهدات بینالمللی نیز از جمله مباحثی است که با بررسی عملکرد و دیدگاههای شورای نگهبان مورد تحلیل قرار گرفته است.
از دیگر مباحث مطرحشده در کتاب، بررسی اصل 75 قانون اساسی و تأثیر آن بر مصوبات مجلس شورای اسلامی است که با تمرکز بر دورههای اولیه قانونگذاری و با استناد به آرای شورای نگهبان انجام شده است. همچنین، عملکرد شورای نگهبان در نظارت بر تصویب اساسنامه سازمانهای عمومی و نقد این رویهها تحلیل شده است. مقالاتی درباره رابطه میان تفاسیر شورای نگهبان و رویه قضایی در مسائل مرتبط با اموال عمومی و دولتی نیز به شناخت بهتر این نهاد کمک میکنند.
این مجموعه به مسائل اقتصادی و فقهی نیز توجه دارد؛ از جمله تحلیل اقتصادی رویکرد شورای نگهبان در تصویب قانون کار با تمرکز بر آزادی قراردادی، رویکرد فقهای شورا درباره تعارض میان مالکیت خصوصی و منفعت عمومی، و بررسی آرای مرتبط با تصرفات دولت در اموال غیرمنقول اشخاص. علاوه بر این، مقالاتی درباره حقوق ولیدم در پرداخت فاضل دیه، هزینههای درمان مازاد بر دیه، و مسئله خسارت تأخیر تأدیه، ابعاد فقهی و حقوقی رویههای شورای نگهبان را بهطور دقیق بررسی میکنند.
موضوعات مرتبط با خدمت وظیفه عمومی و معافیتهای کفالت نیز در چارچوب آرای فقهای شورای نگهبان تحلیل شده است. در بخش دیگری از کتاب، اعتبار حقوقی قوانین و اساسنامههای شرکتهای ملی نفت، گاز و پتروشیمی و سازمان برق ایران از منظر شورای نگهبان مورد بررسی قرار گرفتهاند که نشاندهنده نقش این نهاد در تعیین حدود و ضوابط فعالیت نهادهای عمومی و شرکتهای دولتی است.
این کتاب با ارائه دیدگاهی جامع و میانرشتهای، به دنبال تبیین نقش شورای نگهبان در تنظیم روابط حقوقی، اقتصادی و اجتماعی در نظام جمهوری اسلامی ایران است. این اثر برای پژوهشگران، اساتید، دانشجویان و سیاستگذاران حوزه حقوق اساسی، فقه، و علوم سیاسی منبعی ارزشمند و کاربردی محسوب میشود.
