آسیب شناسی دولت کارآمد در اندیشه اسلامی مبتنی بر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی؛ چیستی، چرایی و چگونگی
به گزارش مرکز رسانه پژوهشکده شورای نگهبان، این پژوهشکده همزمان با سالروز صدور بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی اقدام به بازنشر تدریجی یادداشتهای برگزیده رقابت یادداشتنویسی با موضوع «بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی از منظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران» کرد. در این راستا در ادامه یادداشت « آسیب شناسی دولت کارآمد در اندیشه اسلامی مبتنی بر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی؛ چیستی، چرایی و چگونگی» تالیف آقای پرویز قاسمی بهعنوان یکی از یادداشتهای برگزیده این رقابت بازخوانی میشود.
نویسنده در بخش ابتدایی این یادداشت، با توجه به جایگاه نظام جمهوری اسلامی ایران در جهان امروز، تغییر در نوع مدیریت و ارتقاء کارآمدی دولت را امری ضروری و اجنتابناپذیر دانسته است، سپس ارزشها و دستاوردهای حاصله و ارتقاء آنها در دستیابی به نظام پیشرفته اسلامی را به عنوان چیستی کارآمدی دولت مطرح کرده و نهایتا الگوی گامهای استوار با نگاه خوشبینانه و بهکار بستن توصیههای اساسی جهت حصول به تمدین نوین اسلامی و اتصال آن به انقلاب مهدوی را به عنوان چگونگی نیل به کارآمدی دولت عنوان کرده است.
در ادامه متن کامل یادداشت قابل ملاحظه است.
آسیب شناسی دولت کارآمد در اندیشه اسلامی مبتنی بر بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی؛
چیستی، چرایی و چگونگی
*پرویز قاسمی
بيانيه گام دوم در 22 بهمن سال 1397 و به مناسبت چهلمين سالگرد پيروزي انقلاب اسلامی توسط مقام معظم رهبري صادر گردید. بیانیه (مانیفست) یک چشمانداز است که به آینده نگاه میکند و با ارائه تصویری ذهنی از آینده ایدهآل، درصدد دستیابی به آرزوهای مطلوب جامعه میباشد.
کارآمدی دولت (چرایی) : ضرورت کارآمدی دولت در عصر حاضر از منظر بیانیه گام دوم انقلاب چیست؟ چرا دولت باید کارآمدی را بیش از پیش مورد توجه قرار دهد؟ همانطور که در متن بیانیه آمده، انقلاب اسلامی نظام دو قطبی جهان را در هم شکست و آغاز عصر جدیدی را رقم زد. به همین دلیل دشمنان اسلام و معنویت از روشهای مختلف و با ابزارهای گوناگون در برابر توسعه و پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مقابله و حتی دست به توطئههایی در ابعاد وسیع زدند از جمله تهدید و اقدام به حمله نظامی، ایجاد ناامنی در منطقه، جنگهای نیابتی، تحریم و ... که همه این واکنشها ناکام ماند. امروز انقلاب اسلامی کانون توجه جهان قرار گرفته است از اینرو خباثتهای دشمنان افزایش یافته است. انقلاب اسلامی پدیده برجسته جهان معاصر است. تغییر از ویژگیهای ماهوی هر پدیده است و اساساً پدیده در پی تغییر در هستی و موجودیت میباشد. لازمه انجام این تغییر، احاطه عامل تغییر بر محیط پیرامون آن است. مفروضات این عبارت یعنی انقلاب اسلامی به عنوان عامل تغییر و قدرتهای سلطهگر و استکباری به عنوان بستر و پذیرنده تغییر در مقابل هم قرار میگیرند. بدیهی است که قدرتهای برتر جهان در برابر هر پدیده موثری چون انقلاب اسلامی مقاومت و مقابله نمایند و مانع از پویایی و پیشرفت این انقلاب باشند.
لذا تغییر در نوع مدیریت و ارتقاء کارآمدی دولت امری است ضروری و اجنتابناپذیر و برابر آنچه از ارزشهای انقلاب اسلامی در بیانیه گام دوم در بُعد تعالی علم و فرهنگ و دستیابی به قلههای دانش و فناوریهای نوین و همچنین در بُعد مقابله و مبارزه با ظلم و زورگویی در عرصه بینالمللی و کمک به محرومان و مستضعفان جهان به عنوان مبانی نظام انقلابی تدوین شده، میتوان به وضعیت امروز یعنی تقابل دوگانه جدید اسلام و استکبار پی بُرد.
کارآمدی دولت (چیستی) : عناصر گفتمان بیانیه شامل استقلال، آزادی، اخلاق و معنویت، عدالت و مبارزه با فساد، عزّت در روابط خارجی، استکبارستیزی، پیشرفت، علمآموزی، مشارکت مردمی، امیدبخشی، حفاظت و صیانت از نظام و انقلاب، باور به اصل «ما می توانیم» و انقلابیگری است. بیانیه گام دوم از نظر ماهیت سندی راهبردی است. از دلایل راهبردی بودن آن میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
- «انقلاب چهل ساله و گام بزرگ دوم» : استفاده از کلمه «بزرگ» بیانگر اهمیت موضوع و کلمه «دوم» به معنای آغاز یک دوره در امتداد مسیر آغازین میباشد.
- «ایران به برکت انقلاب، اکنون در جایگاهی متعالی و شایسته ملّت ایران در چشم جهانیان و عبورکرده از بسی گردنههاي دشوار در مسائل اساسی خویش است» : ارزشی بودن جایگاه ایران در منطقه حاصل گذر از شرایط سخت در مسیر رشد و تعالی است و بیانگر ارزش والای این جایگاه میباشد.
- «جوانان؛ محور تحقق نظام پیشرفته اسلامی» : حضور جوانان در عرصههای مدیریتی در راستای کارآمدی و اثربخشی اهداف انقلاب اسلامی پیرامون دنیای امروز و اینکه راه طی شده فقط قطعهای از مسیر افتخارآمیز به سوی آرمانهای بلند نظام جمهوری اسلامی مورد تاکید رهبر معظم قرار گرفته، نشان از ضرورت نگاهی نوین و مبنایی به نیروهای متدین و هوشمند میباشد.
- «مدیران جوان، کارگزاران جوان، اندیشمندان جوان، فعالان جوان، در همه میدانهاي سیاسی و اقتصادي و فرهنگی و بینالمللی و نیز در عرصههاي دین و اخلاق و معنویت و عدالت، باید شانههاي خود را به زیر بار مسئولیت دهند، از تجربهها و عبرتهاي گذشته بهره گیرند، نگاه انقلابی و روحیه انقلابی و عمل جهادي را به کار بندند. ایران عزیز را الگوی کامل نظام پیشرفته اسلامی بسازند» : بهرهگیری از مدیران جوان، به عنوان شتابدهنده انقلاب در نیل به چشمانداز آن که ارائه الگوی کامل نظام پیشرفته اسلامی است لازم و ضروری است. استفاده از کلمه «الگو» به معنای برخورداری از قابلیت تعمیم، کلمه «کامل» به معنای بی نقص و عبارت «نظام پیشرفته اسلامی» بیانگر برخورداری از قابلیت ساماندهی تعاملات و ارتباطات جهتدار مبتنی بر دین مبین اسلام میباشد.
- «نیروی انسانی مستعد و کارآمد با زیربنای عمیق و اصیل ایمانی و دینی؛ مهمترین ظرفیت امیدبخش کشور» و «فهرست طولانی فرصتهای مادی کشور» : همچنان که در قسمتهای قبلی اشاره به نقاط ضعف و دوری از تهدیدها گردید در این بخش تاکید بر تقویت نقاط قوت و شناسایی فرصتها و استفاده بهینه از آنها شده که نشاندهنده دقت نظر و نگاه بلندمدت نگارنده در مباحث مطروحه بوده و بر مبنای مدل سوات پیشران حرکت انقلاب در مسیر توسعه خواهد بود.
کارآمدی دولت (چگونگی) :
«براي برداشتن گامهاي استوار در آینده، باید گذشته را درست شناخت و از تجربهها درس گرفت؛ اگر از این راهبرد غفلت شود، دروغها به جاي حقیقت خواهند نشست و آینده مورد تهدیدهاي ناشناخته قرار خواهد گرفت. دشمنان انقلاب با انگیزهاي قوي، تحریف و دروغپردازي درباره گذشته و حتّی زمان حال را دنبال میکنند و از پول و همه ابزارها براي آن بهره میگیرند .رهزنان فکر و عقیده و آگاهی بسیارند؛ حقیقت را از دشمن و پیاده نظامش نمیتوان شنید». بایدها و نبایدها، چارچوب و ساختار وجودی انقلاب را شکل میدهند و تاکید بکار رفته در جمله «باید گذشته را درست شناخت و از تجربهها درس گرفت» و در ادامه «اگر از این راهبرد غفلت شود» در جهت بصیرتافزایی بر مبنای شناخت انقلابی است تا بتوان راه درست را به درستی پیمود.
عمل به سرفصلهایی که معظم له در بیانیه گام دوم از آنها به عنوان توصیههای اساسی در پرتو امید و نگاه خوشبینانه به آینده برشمردهاند ضامن دستیابی به آینده روشن و آنچه به عنوان مطلوب جامعه اسلامی ذکر شده میباشد. این توصیهها در بخش «علم و پژوهش» با رهیافت جهاد علمی، در حوزه «معنویت و اخلاق» با زمینهسازی ترویج منش و رفتار اخلاقی و معنوی در بطن جامعه و برنامهریزی برای مقابله با تهاجم فرهنگی، در موضوع «اقتصاد» بهرهگیری از اقتصاد مقاومتی و سیاستگذاری برای درونزایی اقتصاد کشور و اقتصاد مولد و دانشبنیان شدن آن، برای «عدالت و مبارزه با فساد» با الگوی طهارت اقتصادی و مبارزه با فساد، در راستای «استقلال و آزادی» پرهیز از نگاه مغرضانه به استقلال و بسط آزادی بر مبنای ارزشهای اسلامی و قوانین، در موضوع «عزت ملی، روابط خارجی، مرزبندی با دشمن» با تکیه بر حکمت مدیران جهادی و حل مشکلات با کشورهای دیگر از موضع انقلابی و دوری از مذاکره با آمریکا، و نهایتا در بحث «سبک زندگی» مقابله با ترویج سبک زندگی غربی با مدیریت جهادی هوشمندانه نقشه راهی است به سرمنزل مقصود و در تمامی این مقولهها توجه به جوانان و بهرهگیری از نیروی هوشمندانه آیندهسازان به عنوان نیروی پرتوان و شتابدهنده به دفعات مطرح شده است.
بنابراین میتوان نتیجه گرفت بیانیه گام دوم از حیث چرایی، کارآمدی دولت را در عصر حاضر که هجمهها و تهاجمات و تحریمها با هدف مانعزایی شدت گرفته ضرورتی اجتنابناپذیر میپندارد. از منظر چیستی ارزشها و دستاوردهای حاصله و ارتقاء آنها در دستیابی به نظام پیشرفته اسلامی دلیلی بر تقویت سطوح مدیریتی و کارآمدی دولت عنوان گردید و از نقطه نظر چگونگی، الگوی گامهای استوار با نگاه خوشبینانه و توصیههای اساسی جهت حصول به تمدین نوین اسلامی و اتصال آن به انقلاب مهدوی با عنوان نقشه راه قابل اطمینان ذکر گردید.