آشنایی با مفاهیم حقوق عمومی؛ بررسی مفهوم «مشروعیت»
چکیده:
هر حکومتی در هر زمان و مکانی که تشکیل شده است، خود را ناگزیر از اثبات به جامعه و مردمی که تحت سلطه او قرار دارند می‌بیند. از این رو همواره حکومت‌ها به دنبال عاملی بوده‌اند که اعمال سلطه خود بر مردم و لزوم تبعیت ایشان را توجیه کند.
اگر چه در طول تاریخ انواع و اقسام حکومت‌ها به شیوه‌های گوناگون با حاکمانی با خصوصیات مختلف و اهدافی متفاوت بر سر کار آمده‌اند و روش‌های متنوعی را برای حکمرانی بر مردم اتخاذ کرده اند، اما نکته مشترک در همه آن ها، توجیهی است که برای اعمال قدرت خود، ابراز داشته و تلاش می‌کردند تا حکومت خود را مشروع جلوه دهند؛ اگر چه عامل مشروعیت در بین هر کدام از حکومت‌ها با یکدیگر متفاوت و بعضا حتی متعارض است.
مشروعیت نزد حکومت‌های مختلف، مبانی و منشأهای مختلفی داشته و دارد. بعضی حکومت‌ها قائل به منشأ انسانی برای مشروعیت‌اند و از همین رو پذیرش عامه مردم، عقلانیت و زور و غلبه و حتی کاریزما و توارث را از منابع مشروعیت بر می‌شمارند و بعضی دیگر قائل به منشأ فراانسانی برای مشروعیت حکومتند.
در نگاه اسلامی به حکومت نیز مشروعیت از مهم‌ترین مسائلی است که از صدر اسلام مورد تاکید و دقت قرار گرفته است و به نوعی اولین عامل افتراق جدی بین مسلمانان پس از رحلت پیامبر اعظم(ص) به بحث منشأ مشروعیت حکومت و نوع نگاه مذاهب مختلف به منابع مشروعیت بر می‌گشت؛ چنان که در اهل تسنن، اهل حق و عقد و شورا و استخلاف را منشأ مشروعیت بر می‌شمارند، در حالی که در تشیع، نصب از جانب شارع مورد پذیرش قرار گرفته و تنها کسانی که از جانب خداوند منصوب باشند حق حاکمیت دارند. همین اختلافات است که تفاوت در شکل و شمایل حکومت‌ها و حاکمان و روش‌های به قدرت رسیدن ایشان و سبک و روش حکومت‌ها را باعث می‌گردد.
اگر چه در طول تاریخ انواع و اقسام حکومت‌ها به شیوه‌های گوناگون با حاکمانی با خصوصیات مختلف و اهدافی متفاوت بر سر کار آمده‌اند و روش‌های متنوعی را برای حکمرانی بر مردم اتخاذ کرده اند، اما نکته مشترک در همه آن ها، توجیهی است که برای اعمال قدرت خود، ابراز داشته و تلاش می‌کردند تا حکومت خود را مشروع جلوه دهند؛ اگر چه عامل مشروعیت در بین هر کدام از حکومت‌ها با یکدیگر متفاوت و بعضا حتی متعارض است.
مشروعیت نزد حکومت‌های مختلف، مبانی و منشأهای مختلفی داشته و دارد. بعضی حکومت‌ها قائل به منشأ انسانی برای مشروعیت‌اند و از همین رو پذیرش عامه مردم، عقلانیت و زور و غلبه و حتی کاریزما و توارث را از منابع مشروعیت بر می‌شمارند و بعضی دیگر قائل به منشأ فراانسانی برای مشروعیت حکومتند.
در نگاه اسلامی به حکومت نیز مشروعیت از مهم‌ترین مسائلی است که از صدر اسلام مورد تاکید و دقت قرار گرفته است و به نوعی اولین عامل افتراق جدی بین مسلمانان پس از رحلت پیامبر اعظم(ص) به بحث منشأ مشروعیت حکومت و نوع نگاه مذاهب مختلف به منابع مشروعیت بر می‌گشت؛ چنان که در اهل تسنن، اهل حق و عقد و شورا و استخلاف را منشأ مشروعیت بر می‌شمارند، در حالی که در تشیع، نصب از جانب شارع مورد پذیرش قرار گرفته و تنها کسانی که از جانب خداوند منصوب باشند حق حاکمیت دارند. همین اختلافات است که تفاوت در شکل و شمایل حکومت‌ها و حاکمان و روش‌های به قدرت رسیدن ایشان و سبک و روش حکومت‌ها را باعث می‌گردد.
ارسال نظرات