آشنایی با مفاهیم حقوق عمومی؛ بررسی مفهوم «تابعیت»

واژه تابعیت را در زبان فارسی، پیروی کردن معنا کرده اند، اما در اصطلاح علم حقوق، تابعیت رابطه‌ای سیاسی است که فرد را به یک دولت مرتبط می‌سازد و در نتیجه، منشأ حقوق و تکالیفی واقع می‌شود. در پرتو این رابطه است که افرادی که در قلمرو یک دولت زندگی می‌کنند به اتباع و بیگانگان تقسیم می‌شوند و حسب مورد، موضوع حقوق و تکالیفی مختلفی واقع می‌شوند.

تابعیت نیز مثل غالب نهادهای حقوقی، جنبه اعتباری دارد و لذا دولت‌های مختلف با توجه به سیاست‌هایشان معیارهای متفاوتی برای اعطای تابعیت به افراد یا سلب تابعیت از آن‌ها برمی‌گزینند. در اسلام نیز از زمان تشکیل حکومت اسلامی، مفهوم تابعیت نیز وجود داشته است؛ با این تفاوت که بر خلاف معیارهای ولادت، اقامت و ... که در حقوق امروز برای اعطای تابعیت مورد استفاده قرار می‌گیرد، اسلام بنا را بر دین می‌گذارد و افراد تحت قلمرو اسلامی را به مسلمانان و غیرمسلمانان تقسیم می‌نماید.

قانون اساسی ایران نیز پس از این‌که تابعیت را حق مسلم هر فرد ایرانی می‌داند، اصول حاکم بر اعطا یا سلب تابعیت را بیان می‌دارد. مقررات تفصیلی حاکم بر این موضوع نیز در قانون مدنی مقرر گریده است.

 
کلیدواژگان: تابعیت، بیگانه، تابعیت مضاعف، سیستم خون، سیستم خاک، بی‌تابعیتی.