آشنایی با مفاهیم حقوق عمومی؛ بررسی مفهوم «معاهده بین‌المللی»

معاهده از ریشه عهد است و عهد در لغت به معنای نگاه‌داشتن و رعایت کردن است. در اصطلاح معاهده به معنای توافق بین‌ المللی دولت‌ها است، به نحوی که شرایط لازم مطابق حقوق بین ‌الملل را دارا باشد. شاخصه اصلی معاهدات بین‌ المللی، همان الزام‌آور بودنشان میان طرف‌های پذیرنده آن معاهدات است. به همین دلیل اسامی مختلفی که برای این مفهوم در عرصه بین ‌المللی به کار می‌رود، ماهیت این پدیده را تغییر نمی‌دهد، بلکه فارغ از نامی که برای آن برگزیده می‌شود، دارا بودن شرایط لازم مطابق حقوق بین‌الملل است که توافق تابعان حقوق بین‌الملل را به یک معاهده بین‌المللی تبدیل می‌سازد.

در اسلام نیز، بر مبنای اصل اساسی وفای به عهد که در منابع اسلامی مورد تأیید و تأکید واقع شده است، معاهدات بین‌المللی پذیرفته شده است و از آن به عنوان ابزاری برای ایجاد روابط میان کشور‌ّهای اسلامی با یکدیگر یا با غیرمسلمانان استفاده می‌شده و می‌شود.

به همین ترتیب، در حقوق ایران نیز معاهده به عنوان یکی از نهادهای پذیرفته حقوق بین‌الملل مورد توجه قرار گرفته و در قانون اساسی و قوانین عادی شرایط و قواعد حاکم بر آن مقرر گردیده است. دولت هنگام انعقاد یا الحاق به یک معاهده بین‌ المللی باید شرایط مقرر در قوانین داخلی را مرعی دارد. در این صورت، در نتیجه پیوستن ایران به یک معاهده بین ‌المللی، معاهده مذکور در حکم قوانین عادی خواهد بود و رعایت آن از سوی دولت و مردم الزامی است.

 
کلید واژگان: معاهده، پیمان، اصل وفای به عهد، حقوق بین ‌الملل، قرارداد، اصل نسبی بودن.