مبانی کلامی قانونگذاری در حکومت اسلامی؛ با تأکید بر آراء آیت اله جوادی آملی و آیت اله سبحانی

چکیده:
قانونگذاری از جمله مسایل مهم حقوق عمومی است که در حکومت اسلامی به جهت نقش دین در آن اهمیت مضاعف دارد. از همین رو لازم است از منظر معارف اسلامی مورد مطالعه قرار گیرد. در این میان معارف کلامی اندیشه اسلامی از جمله لایه‌های بنیادی برای این موضوع است که مؤثر در لایه‌های فقهی و حقوقی این موضوع خواهد بود. مسأله پژوهش حاضر استقصای مبانی کلامی شیعی مرتبط با موضوع قانونگذاری با محوریت آراء و آثار دو تن از متکلمین و فقهای معاصر یعنی آیات عظام عبدالله جوادی آملی و جعفر سبحانی تبریزی است، با این حال به فراخور بحث از نظرات برخی دیگر از فقها و متکلمین معاصر که با ایشان دارای اشتراک رأی در موضوعات فقهی و حقوقی قانونگذاری هستند نیز استفاده شده است. در همین راستا به ترتیب گزاره‌های کلامی انحصار تشریع در خدای متعال، خاتمیت شریعت، جهان شمولی شریعت، ابدیت شریعت و جامعیت شریعت به عنوان مبانی برای موضوع قانونگذاری شناسایی شده و مورد شرح و بررسی قرار گرفته است و در نهایت برای اثبات ادعای تأثیر این مبانی در مباحث فقهی و حقوقی قانونگذاری به صورت خلاصه برخی از این دست آثار مورد اشاره واقع شده است.

واژگان کلیدی: مبانی کلامی، قانونگذاری، عبدالله جوادی آملی، جعفر سبحانی تبریزی، حکومت اسلامی، انحصار تشریع در خدا، خاتمیت شریعت، جهانشمولی شریعت، ابدیت شریعت، جامعیت شریعت.