دادرسی اساسی تطبیقی؛ مفاهیم، مبانی و اگلوهای دادرسی اساسی

چکیده:
«دادرسی اساسی» پاسخ به دغدغه مشترک کشورهای مختلف جهان در الزام قانون‌گذار و سایر قوای عمومی به رعایت «اصل حاکمیت قانون اساسی» به‌عنوان عالی‌ترین سندِ سیاسی‌‌ـ‌‌ حقوقی هر کشوری است که در مفهوم عام خود به‌معنای مجموعه راهکارها و نهادهای تضمین‌کننده برتری قانون اساسی می‌باشد و در مهمترین وجه به صیانت از حقوق و آزادی‌های بنیادین مندرج در قانون اساسی و مهار تعدّیات احتمالی اکثریت اهتمام می‌ورزد.
مبانی و رویکردهای مختلف نسبت به جایگاه قوه قانون‌گذار و مصوّبات آن، جایگاه قوه قضاییه و قضات دادگاه‌ها و همچنین تلقّی متفاوت از مفاهیم حقوق شهروندی، حاکمیت و نیز تفکیک قوا موجب ظهور الگوهای متمایز دادرسی اساسی در کشورهای مختلف گردیده است. در این رابطه به دو الگوی شاخص «کنترل قضایی» و «کنترل سیاسی» می‌توان اشاره نمود؛ الگوی کنترل سیاسی، زاده نظام حقوقی فرانسه بوده و الگوی کنترل قضایی نیز خود مشتمل بر دو نوع متمرکز و غیرمتمرکز است که مبانی و ریشه‌های هر یک به‌ترتیب در نظام حقوقی ایالات متحده آمریکا و کشورهای اروپای قاره‌ای قابل جستجو می‌باشند. در این نوشتار مبانی و کارکردهای هر یک از الگوهای مزبور مبتنی بر تبیین مفاهیم دادرسی اساسی در نظام‌های حقوقی مزبور مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.
کلید واژه‌ها : صیانت از قانون اساسی، دادرسی اساسی، جنبش قانون اساسی، کنترل قضایی، کنترل سیاسی.