آشنائی با مفاهیم حقوق عمومی؛ بررسی مفهوم «بیعت»
چکیده:
بیعت در معنای عام خود ـ مانند بیع ـ به مطلق عهد و پیمان اطلاق میشود و معنای خاص آن نیز عبارتست از نهادن دست راست در دست کسی به نشانه پذیرفتن امارت یا ریاست او. البته بیعت کلامی و مکاتبهای نیز در سنت اسلامی دیده شده است.
بیعت در میان عرب پیش از اسلام نیز متداول بوده و در اسلام با تغییراتی امضا شده است. علاوه بر موارد متعدد بیعت در سیره رسول خدا(ص)، پس از ایشان بیعت با خلفا در جامعه اسلامی رایج شد و در سراسر دوره خلافت خلفای راشدین، امویان، عباسیان، عثمانیان و حتی خوارج و فاطمیان و دیگر کسانی که دعوی زعامت مسلمانان را بر عهده داشتند، رسمی جاری و متداول بود.
پرسش بسیار مهم این است که آیا بیعت موجد حق حکومت امام و زمامدار است و یا مؤکد و مؤید آن؟ نظر اشهر و اقوای علمای شیعه قول دوم است؛ یعنی آن که بیعت ایجاد کننده حق حکومت نیست و تنها عامل تحقق و عینیت آن میباشد.
مفهوم بیعت با مفهوم رأی و انتخاب نسبت این همانی ندارد. با این حال به نظر میرسد از آنجا که میتوان برای بیعت، حالتها و صورتهای مختلفی درنظر گرفت، نفس پذیرش حکومت اسلامی ازسوی مردم نیز نوعی بیعت با حاکم است.
بیعت در معنای عام خود ـ مانند بیع ـ به مطلق عهد و پیمان اطلاق میشود و معنای خاص آن نیز عبارتست از نهادن دست راست در دست کسی به نشانه پذیرفتن امارت یا ریاست او. البته بیعت کلامی و مکاتبهای نیز در سنت اسلامی دیده شده است.
بیعت در میان عرب پیش از اسلام نیز متداول بوده و در اسلام با تغییراتی امضا شده است. علاوه بر موارد متعدد بیعت در سیره رسول خدا(ص)، پس از ایشان بیعت با خلفا در جامعه اسلامی رایج شد و در سراسر دوره خلافت خلفای راشدین، امویان، عباسیان، عثمانیان و حتی خوارج و فاطمیان و دیگر کسانی که دعوی زعامت مسلمانان را بر عهده داشتند، رسمی جاری و متداول بود.
پرسش بسیار مهم این است که آیا بیعت موجد حق حکومت امام و زمامدار است و یا مؤکد و مؤید آن؟ نظر اشهر و اقوای علمای شیعه قول دوم است؛ یعنی آن که بیعت ایجاد کننده حق حکومت نیست و تنها عامل تحقق و عینیت آن میباشد.
مفهوم بیعت با مفهوم رأی و انتخاب نسبت این همانی ندارد. با این حال به نظر میرسد از آنجا که میتوان برای بیعت، حالتها و صورتهای مختلفی درنظر گرفت، نفس پذیرش حکومت اسلامی ازسوی مردم نیز نوعی بیعت با حاکم است.
| متن گزارش پژوهشی بررسی مفهوم «بیعت» |
ارسال نظرات