نقش مردم در تشکیل، اداره و حفظ حکومت اسلامی؛ ۵. مشارکت عمومی در اداره حکومت اسلامی؛ حق یا تکلیف

چکیده:
از آن جا که از یک سو هر حکومتی فارغ از نوع و محتوای آن جهت اداره امور اجتماع نیازمند به مشارکت عمومی ‌است و هیچ حکومتی بدون مشارکت مردم قادر به اداره امور خویش نخواهد بود، حکومت اسلامی ‌نیز نیازمند به مشارکت مردم در اداره امور کشور است. از سوی دیگر یکی از مهمترین اهداف حکومت اسلامی ‌که ضرورت‌های اداره آن را نیز نمودار می‌سازد، اجرای احکام شریعت الهی است که بدون مشارکت مردم این امر نیز غیر ممکن به نظر می‌رسد. بنابراین بررسی تعریف مشارکت و نوع و میزان و حق یا تکلیف بودن آن در حکومت اسلامی ‌ضروری به نظر می‌رسد. به همین منظور ابتدا به بررسی تعریف و اقسام مشارکت خواهیم پرداخت سپس مبانی دینی مشارکت را مورد مطالعه قرار می‌دهیم تا جایگاه آن در حکومت اسلامی ‌مشخص گردد. به نظر می‌رسد با توجه به منابع دینی، مشارکت فعالانه مردم در اداره حکومت اسلامی ‌وظیفه و تکلیف آحاد امت محسوب می‌گردد و این امر نیز تنها محدود به عرصه‌های پیش‌بینی شده به وسیله حکومت نیست بلکه در کنار ارکان حاکمیت، مردم نیز رأساً موظف به طراحی و مشارکت در هر زمینه‌ای هستند که موجب پیشبرد امور حکومت می‌گردد.

کلید واژه: مشارکت، حکومت اسلامی، مشارکت فعال، مبانی دینی