تحلیل چالشهای حقوقی اصل ۷۵ قانون اساسی
موضوعات مطرح در حوزه حقوق عمومی، بهعنوان شاخهای از علم حقوق که به بیان ضوابط و الزامات نحوه اعمال حاکمیت و چارچوبهای قدرت سیاسی میپردازد، در اثر تحولات و تغییر اقتضائات جامعه نیازمند ارائه تحلیلهای دقیق و کارشناسانه مبتنی بر مبانی نظام سیاسی و با راهبرد حل مسائل است. از اینرو مطالعه موضوعات گوناگون حوزه حقوق عمومی و ارائه تحلیل نسبت به موضوعات چالشی این حوزه و ارائه تحلیلها و راهکارهای حقوقی برای حل مسائل کشور، موضوعی ضروری است.
در این راستا، پژوهشکده شورای نگهبان که به عنوان بازوی پژوهشی این شورا، علاوه بر ارائه نظرات مشورتی به شورای نگهبان در خصوص انطباق مصوبات مجلس شورای اسلامی و اساسنامههای مصوب دولت با قانون اساسی، به مطالعات نظری، راهبردی و کاربردی در خصوص موضوعات مختلف حقوق عمومی میپردازد، با توجه به ضرورت هماندیشی، بحث و تبادل نظر درباره موضوعات حقوق عمومی، اجرای طرحی با عنوان «موضوعات روز حقوق عمومی» را در دستور کار خود قرار داد. در این طرح پس از تعیین موضوع و تدوین سند پشتیبان هر یک از موضوعات با هدایت استاد هادی طرح، آقای دکتر طحاننظیف، عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان، نشست علمی با ارائه محقق و پژوهشگری که در موضوع مربوط دارای اثر تألیفی است برگزار میشود و در این نشست، نتایج مطالعات پژوهشگر یادشده با سایر پژوهشگران به بحث گذاشته میشود و در نهایت، حاصل مباحث در قالب یک گزارش علمی تدوین میشود.
گزارش پیوست، حاصل نشست بررسی و تحلیل پیرامون «تحلیل چالشهای حقوقی اصل 75 قانون اساسی»، با ارائه آقای محسن ابوالحسنی و با حضور پژوهشگران پژوهشکده شورای نگهبان است که آقای وحید حیدری، تنظیم و تدوین آن را برعهده داشته و دکتر علی فتاحی زفرقندی نیز ناظر علمی آن بوده است.
در این نشست، مسائل مربوط به اصل 75 قانون اساسی که در ظاهر، از بیانی روشن برخوردار است اما تجربه بیش از چهل سال اجرای آن، بیانگر آن است که مفاد آن در عرصه اجرا همواره محل مناقشه و اختلاف میان مجلس و شورای نگهبان از یک سو و مجلس و قوه مجریه از سوی دیگر بوده است، ذیل پنج عنوان «شمول یا عدم شمول اصل 75 قانون اساسی نسبت به لایحه بودجه»، «نهاد سنجشگر «قابلیت طرح» مذکور در اصل 75 قانون اساسی»، «کاهش درآمدهای عمومی یا افزایش هزینههای عمومی»، «پیشبینی طریق جبران کاهش درآمدها یا افزایش هزینههای عمومی» و «اعتبارسنجی واقعیت طریق تأمین کاهش درآمد یا افزایش هزینههای عمومی» طرح شده و پاسخهای محتمل برای آنها ارائه شده است.
در پایان ذکر این نکته لازم است که این گزارش، حاصل جمعبندی نظرات اعضای حاضر در جلسه است و بیانگر نظر پژوهشکده شورای نگهبان نیست و پژوهشکده شورای نگهبان با انتشار این گزارشها، تجربه این طرح پژوهشی را با صاحبنظران عرصه حقوق عمومی به اشتراک میگذارد و از آنها دعوت میکند با بیان نواقص موجود، به ارتقای کیفی این طرح کمک کنند.
تحلیل چالشهای حقوقی اصل 75 قانون اساسی