رسیدگی دیوان عدالت اداری به آرای مراجع شبه قضایی؛ رسیدگی شکلی یا ماهوی؟
پژوهشکده شورای نگهبان به‌عنوان بازوی پژوهشی این شورا، با هدف تحلیل ابعاد مختلف نظرات شاخص شورای نگهبان و نیز کشف ظرفیت‌های این شورا در تحول و تکامل نظام حقوقی و آسیب‌شناسی مسائل مهم و تأثیرگذار آن از خلال بازخوانی این نظرات و با بهره‌گیری از تجارب بررسی و نقد نظرات نهادهای دادرس اساسی در سایر کشورها، طرح پژوهشی «بازخوانی تحلیلی نظرات شاخص شورای نگهبان» را در قالب سلسله نشست‌هایی طراحی کرد که دستاوردهای آن هم‌اکنون پیش روی اندیشمندان و پژوهشگران قرار دارد. منظور از «نظرات شاخص» در این طرح، آن دسته از نظراتی است که بر نظام حقوقی تأثیری ویژه داشته‌اند؛ یا تحولی بنیادین در نظام حقوقی را رقم زده‌اند، یا شکل‌گیری رویه‌ای نوین را سبب شده‌اند و یا رویکردی خلاف رویکردهای مشهور را در پیش گرفته‌اند.
هجدهمین گزارش از سلسله جلسات بررسی نظرات شاخص شورای نگهبان به جلسه برگزارشده درباره نظر شماره ۱۵۰ مورخ ۶/۲/۱۳۷۴ شوراي نگهبان پیرامون «طرح گزينش معلمان و كاركنان آموزش و پرورش» مصوب ۲۰/۱/۱۳۷۴ مجلس شورای اسلامی اختصاص یافته است. در این گزارش، مبتني بر نظام حقوقي جمهوري اسلامي ايران، سئوالات زیر طرح شده است: اساساً رسيدگي در ديوان عدالت اداري نسبت به شکايت اشخاص از آراي مراجع اداري و شبه قضايي بايد شکلي باشد يا ماهوي؟ اقتضای حق دادخواهی مصرح در اصل ۳۴ قانون اساسی چیست؟ با توجه به تعدد مراجع شبه قضایی و بعضاً حضور یک قاضی در این مراجع، آیا رسیدگی شکلی دیوان عدالت به آراء این مراجع می‌تواند تأمین کننده حق دادخواهی باشد یا خیر؟
با هدف پاسخ به سؤالات یادشده، در بخش اول این گزارش، نظرات مختلف مربوط به جایگاه مراجع شبه‌قضایی و نسبت آن با قانون اساسی بیان شده و در بخش دوم، به مفهوم رسیدگی ماهوی و شکلی و نسبت آن با حق دادخواهی مصرح در اصل ۳۴ قانون اساسی پرداخته شده است.
در پایان ذکر این نکته لازم است که این گزارش، حاصل جمع‌بندی نظرات اعضای حاضر در جلسه است و بیانگر نظر پژوهشکده شورای نگهبان نیست و پژوهشکده شورای نگهبان با انتشار این گزارش‌ها، تجربه این طرح پژوهشی مبتکرانه را با صاحب‌نظران عرصه حقوق عمومی به اشتراک می‌گذارد و از آنها دعوت می‌کند با بیان نواقص موجود، به ارتقای کیفی این طرح کمک کنند.
رسیدگی دیوان عدالت اداری به آرای مراجع شبه قضایی؛ رسیدگی شکلی یا ماهوی؟