پذیرش بار مالی طرح‌ها و پیشنهادها و اصلاحات نمایندگان نسبت به لوایح توسط هیئت وزیران
پژوهشکده شورای نگهبان به‌عنوان بازوی پژوهشی این شورا، با هدف تحلیل ابعاد مختلف نظرات شاخص شورای نگهبان و نیز کشف ظرفیت‌های این شورا در تحول و تکامل نظام حقوقی و آسیب‌شناسی مسائل مهم و تأثیرگذار آن از خلال بازخوانی این نظرات و با بهره‌گیری از تجارب بررسی و نقد نظرات نهادهای دادرس اساسی در سایر کشورها، طرح پژوهشی «بازخوانی تحلیلی نظرات شاخص شورای نگهبان» را در قالب سلسله نشست‌هایی طراحی کرد که دستاوردهای آن هم‌اکنون پیش روی اندیشمندان و پژوهشگران قرار دارد. منظور از «نظرات شاخص» در این طرح، آن دسته از نظراتی است که بر نظام حقوقی تأثیری ویژه داشته‌اند؛ یا تحولی بنیادین در نظام حقوقی را رقم زده‌اند، یا شکل‌گیری رویه‌ای نوین را سبب شده‌اند و یا رویکردی خلاف رویکردهای مشهور را در پیش گرفته‌اند.
اصل ۷۵ قانون اساسی طرح‌هاي قانوني و پيشنهاد‌ها و اصلاحاتي كه نمايندگان در خصوص لوايح قانوني عنوان مي‌كنند و به تقليل درآمد عمومي يا افزايش هزينه عمومي مي‌انجامد را بدون پیش‌بینی راه جبران بار مالی قابل طرح در مجلس نمی‌داند که در نتیجه مصوبه مجلس با ایراد شورای نگهبان مبنی بر مغایرت با اصل ۷۵ قانون اساسی مواجه می‌شود. از سوی دیگر شورای نگهبان در مقام نظارت بر «طرح تشکیل وزارت بازرگانی»، پذیرش بار مالی جدید و پیش‌بینی نشده در طرحهای قانونی توسط هیئت وزیران را رافع ایراد مغایرت طرح مصوب مجلس با اصل ۷۵ قانون اساسی دانسته است و نظرات مشابه دیگری از شورای نگهبان نیز صادر شده است. با وجود اینکه راه جبران بار مالی مصوبات مجلس در این موارد دقیقا تصریح نشده است، اما مجلس شورای اسلامی از دولت درخواست کرده است که موافقت خود را با جبران بار مالی این مصوبات به شورای نگهبان اعلام نمايد. سؤال اينجاست كه آيا دولت در اين قبیل موارد صلاحیت دارد که بار مالی مصوبه مجلس را قبول نمايد؟
در پاسخ به پرسش فوق، دو رويکرد در پژوهش حاضر مطرح شده است؛ رويکرد اول، اين قبیل نظرات شورای نگهبان را میپذيرد و بار مالی طرحهای مصوب مجلس یا اصلاحات مجلس در لوایح را با اعلام رسمی دولت پیش بینی شده می انگارد و رويکرد ديگر، موافقت دولت، ولو به صورت تصویب رسمی را خارج از چارچوب مقررشده در قانون اساسی قلمداد کرده است.
در پایان ذکر این نکته لازم است که این گزارش، حاصل جمع‌بندی نظرات اعضای حاضر در جلسه است و بیانگر نظر پژوهشکده شورای نگهبان نیست و پژوهشکده شورای نگهبان با انتشار این گزارش‌ها، تجربه این طرح پژوهشی مبتکرانه را با صاحب‌نظران عرصه حقوق عمومی به اشتراک می‌گذارد.
پذیرش بار مالی طرح‌ها و پیشنهادها و اصلاحات نمایندگان نسبت به لوایح توسط هیئت وزیران