آشنایی با مفاهیم حقوق عمومی؛ بررسی مفهوم «ولایت»

چکیده:
مفهوم ولایت در زبان عربی به معانی مختلفی به کار رفته است که در میان همه آن ها سرپرستی و سلطه و تدبیر مولی علیهم توسط ولی، معنایی است که در بعد اجتماعی و حکومتی معنا و مفهوم دقیق تری می یابد. در ادبیات دینی ولایت به ولایت تکوینی، ولایت بر تشریع و ولایت در حیطه تشریع تقسیم می شود. به حکم اصل اولیه هیچ کسی بر دیگری ولایت ندارد، مگر این که به حکم عقل یا شرع، ولایت اثبات گردد. خداوند به موجب خلقت موجودات و نیازی که در ذات آن ها به موجودی کامل وجود دارد، به صورت انحصاری بر همه موجودات ولایت دارد. خداوند ولایت خود را به انبیاء و اولیاء (علیهم السلام) عرضه داشته است و ولایت آن ها بدون این که در طول یا عرض ولایت خداوند باشد، مظهری از ولایت الهی به شمار می رود. بنا بر ادله عقلی و نقلی متعدد در دوران غیبت امام معصوم (ع) نیز این ولایت در حیطه شریعت به فقیه جامع الشرایط خواهد رسید. در جمهوری اسلامی ایران نیز با اعتقاد به این نظریه، پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تدوین قانون اساسی، به عنوان یک اصل غیرقابل تغییر، ولایت امر و امامت امت بر عهده فقیه جامع الشرایطی سپرده شده است که رهبری نظام را بر عهده داشته و همه قوا زیر نظر او مشغول فعالیت خواهند بود.
واژگان کلیدی:ولایت، ولایت فقیه، امامت، ولایت تشریعی، ولایت تکوینی.